Jaaroverzicht: het spatiegebruik in 2012

Het spatiejaar 2012 nadert het einde. Welke spaties bepaalden - letterlijk of figuurlijk - het nieuws? Welke spaties maakten de meeste indruk? Welke waren het grappigst en welke juist niet? Tijd voor een terugblik.

Typisch 2012

Wat gebeurde er zoal in 2012? De pyromaan van Winschoten werd gepakt nadat hij twitterde over snoei afval. Natuurlijk werd in het afgelopen jaar ook weer regelmatig ergens een koperen bovenleiding, beeld of trapleuning gestolen, zodat het zelfs een bloemist begon op te vallen dat er nergens goed koper te vinden was. Omdat allerlei landen ineens dingen zoals hesjes, verbanddozen en blussers verplicht gingen stellen aan automobilisten, kwam de ANWB kort voor de zomer heel fijn met een Veilig onderweg pakket. Het Nederlands Film Festival opende dit jaar - spatiegewijs geheel in stijl - met Nono, het Zigzag Kind. En de koningin opende zelf het nieuwe film instituut.

Velen zullen zich 2012 herinneren van de lange sportzomer, met tennis, wielrennen, voetbal en de Olympische Spelen. Drie maanden lang was er op televisie niets belangrijker dan sport. Dan wordt het acht uur journaal gemakkelijk verplaatst, om plaats te maken voor de uitzending van een poule wedstrijd of een reclame met een gouden medaille winnares. Aan het eind van de zomer was de Nederlandse bevolking al die sportprogramma's zo moe dat ze even lekker Mart Smeets vrij naar de zeehonden gingen kijken. We hadden op sportgebied trouwens ook nog oranje suprematie, maar dat was al in januari.

Natuurlijk gebeurde er in het afgelopen jaar ook van alles op politiek gebied. Na de val van 'Rutte I' kwam er al snel een lente akkoord. Geert Wilders kwam met een meldpunt voor overlast door Oost Europeanen en veroorzaakte daarmee zelf overlast. Hero Brinkman kwam met zijn eigen Onafhankelijke Burger Partij, waar hij een tijdje later gelukkig een Democratisch Politiek Keerpunt van maakte (waarna hij in stilte in een grote spatie verdween). In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen (ja, dat schrijf je met een spatie) werd er over een heleboel zaken gedebatteerd, bijvoorbeeld tijdens het Grote Balie Buitenland debat. En de PVV spot met alles.

En de spatie was zelf ook even in het nieuws toen het Rijksmuseum een nieuw logo onthulde. In het nieuwe logo staat een spatie, waardoor het museum nu eigenlijk Rijks museum heet. Dat is veel gemakkelijker voor de buitenlandse bezoekers, zo was het idee. Het Rijksmuseum verzekerde dat ze de naam toch echt zonder spatie zouden blijven schrijven, maar even later zagen we in het nieuws de opening van de Rijks Studio. En toen was het hek van de dam en het schaap erover. Zaten we rustig in de bus in Arnhem, bleek die naar het Gemeente Museum te gaan. En in het Stedelijk Museum raakten we verdwaald op de boven verdieping. Natuurlijk vinden wij dat de spatie wel een plekje in het museum verdient, maar niet op deze manier!

Talig schandalig

Je mag van taalprofessionals verwachten dat ze de spatieregels kennen. Taalprofessionals maken namelijk geen communicatie misser, zeker niet voor hun vak krant of vertaal bureau. En wat te denken van het taalonderwijs op een school waar ze een open leer centrum hebben of met de aanvankelijk lezen methode werken? En dan krijg je bij de aanschaf van kinderboeken ook nog eens een week geschenk. Als twee eindexamenkandidaten gevat zijn, zijn ze vast ook samen gevat. Die spatieregels blijken dus ook voor taalprofessionals te moeilijk. Als er zelfs in het reglement van het Groot Dictee al spatiefouten staan, dan is het einde zoek.

Bij het Groot Dictee waren de spaties en streepjes dit jaar weer de grootste valkuilen. We hebben de dicteetekst van Adriaan van Dis (schrijver van de Indië boeken) samengevat in één zin: Ervan uitgaande dat ik door mijn in- en intrieste a-priorikeus voor een laag-bij-de-gronds armeluisleven in een spiksplinternieuwe twee-onder-een-kapwoningwijk nooit coûte que coûte als oerwoudgeluidenervaren dorpsdokter van de smaragdgroene spring-in-'t-veldleeuweriken in een afrotropische no-goarea zou kunnen genieten, besloot ik mezelf tegelijkertijd te goed te doen aan een vijfgangendiner en een patatje met.

De makers van spelletjes en quizzen zouden ook beter moeten weten. Zeker als ze hun quiz 'De Slimste Mens' noemen. Maar als je voor zo'n quiz iets over een moslim enclave vraagt of zelfs een hele Open Deur Ronde bedenkt, dan verdien je die titel dus niet. Bij een andere quiz was bolletjes trui een van de antwoorden - dan is je antwoord bij voorbaat al fout. Het lijkt soms wel of de makers van spelletjes en quizzen lijden aan lange woordenangst. Nou snap ik ineens waar die liedtekst van Doe Maar op slaat: "Hoor ze nou eens sissen in spelletjes en quizzen, een mens kan zich vergissen. Maar dit is toch al te lullig, infantiel en onbenullig..."

De eeuwige vraag als je je artikel, ontwerp of quizvraag indient bij je opdrachtgever: heb je alles goed gekeurd, goed gekeurd, goed gekeurd of goedgekeurd?

Spaties bij het shoppen

Albert Heijn wilde ook in 2012 weer eens niet op de spaties letten. Op het etiket van de Frank-furters gebruiken ze nog een streepje, maar de Knak worst gaat tegenwoordig met een spatie. Ze verkopen Krenten-rozijnen brood, maar in de kleine lettertjes heet dat ineens toch netjes 'Krenten-rozijnenbrood'. En in het vriesvak staat de fijngesneden spinazie keurig in het gelid naast de fijn gesneden spinazie. Het is ook allemaal niet gemakkelijk. Tot overmaat van ramp kwamen ze dit jaar ook nog met grote acties rondom de Muppet handpoppen en de Panini plaatjes. Wil je ondanks al dit onjuistespatiegeweld toch nog bij Albert Heijn solliciteren? Vraag dan een sollicitatie formulier bij de service balie. Zo'n sollicitatie formulier hadden ze trouwens ook bij de Klanten Service van de Hema.

Nee, dan de Bijenkorf. Een spatiespeurder die een spelfoutje ontdekte op de website van de Bijenkorf en daar een mailtje over stuurde, kreeg bericht terug van het 'Klant Contact Center': "Om u te bedanken stuur ik u twee koffie en gebak's vouchers toe." Ze was dus van harte welkom in één van de horeca gelegenheden. Tot waanzin gedreven meldde ze zich vervolgens bij het SOS-meldpunt.

Spaties in het eten

Wat aten we dit jaar? Wij konden niet kiezen tussen een drie gangen keuze menu of gewoon een drie gangen menu. We zijn ook maar niet begonnen aan de roze garnalen salade, de berehap salade of de gerookte kipsalade. We riepen "Dag!" naar de verse vis en andere aanbiedingen. We konden het verstopt fruittaartje zelfs na goed zoeken niet vinden. We wilden ook geen pizza van de Af haal. En door al dat gedraal bleven we uiteindelijk zitten met wat oude kaaskroketten en een week broodje.

Dat broodje was helaas niet het enige weke dit jaar. Zo waren ook de bananen week, was de sport week en gingen we zelfs de film weken.

Een bord voor je kop

Een kop moet in één zin de essentie van een heel nieuwsbericht samenvatten. Soms maken koppen de boel echter alleen maar onduidelijker. Kijk maar eens naar de volgende koppen die in 2012 boven het nieuws stonden.

• SP zint op stunt eigen risico-debat - is dat risico-debat alleen van de SP en van niemand anders?
• Prorail onderzoekt bijna treinbotsing - maar ze onderzoeken die botsing dus net niet helemaal?
• UEFA handhaaft gele kaartenregel - wat voor kleur heeft deze kaartenregel?
• Zeven honderd procent kansen - tja, wat staat hier nou eigenlijk precies?

Dit jaar lagen de spaties soms ook letterlijk en figuurlijk op straat. Zo zagen de SOS-veldwerkers bijvoorbeeld spaties in de Prinses Irene-brigade weg in Wormerveer en de Foelie Dwars Straat in Amsterdam. Dat de bordenmakers wel vaker moeite hebben met het foutloos benoemen van de openbare ruimte bleek in de Gete vallei, in Oud Karspel en in de Oude Gaaster Brekken. Voor je het weet, zit je in de verkeerde bus.

De spatie maakt het verschil

Waarom is het speelterrein alleen toegankelijk voor twee tot zes jarigen en mag je er dus niet in je eentje spelen - zelfs niet als je jarig bent? Waarom worden alleen reizende jongeren niet toegelaten op het park, en de niet-reizende wel? Het was abonnement, maar wat is het nu? Hoe hoog is een hoge snelheidslijn? Wat is er gehandicapt aan de invalide plank in de bus? Wat is fout bij een foute vrouw enquête, de vrouw of de enquête? Krijg je niet juist extra last van inbrekers als je duidelijk vertelt dat de beveiliging mist? Kun je een tattoo werkelijk het gemakkelijkst verwijderen met een baby of olijf olie?

We hebben ook veel geleerd in 2012. We weten nu dat het voor zich spreekt dat de actie '4 wachtende in de rij' niet van toepassing is als de scholieren borden hangen. We schrikken nauwelijks meer van een in zamel actie van kerstbomen, van cryptische berichten over geen in voer of een buiten deur, of van de mededeling pin pas beneden insteken? En gelukkig bood de nieuwe app van de NS ons verbeterde storingen en werkzaamheden pagina's.

De tien geboden

Er werd ons weer heel wat opgedragen in het afgelopen jaar. Dit zijn de tien geboden van het onjuist spatiegebruik van 2012:

1. knuffel koetjes
2. strooi voer
3. loop route
4. meld punt
5. leen baret
6. vlucht weg
7. knak worst
8. proef lokaal
9. vertaal bureau
10. bestel voorwaarden

En er kwam - heel bijzonder - ook nog een gebiedende wijs voorbij in de verleden tijd: rook melder. Kwam daar in 2011 maar eens om!

Gewoon doen

Soms moet je niet te lang nadenken, maar gewoon doen wat er staat. Ga toch lekker Jan de Bouvries pakken, of ga Zwarte Pieten pakken als je dat leuker vindt! Ga een baby kussen, dames en heren schaatsen of minder afval bakken! Laat muizen vallen en breng ze naar het bos. Of neem je rolmaat mee en ga bezoekers passen.

En verder?

Wat deden we verder in 2012 zoal? Op de markt kochten we enkel sokken. We keken op safari met verre kijkers. We wilden eindelijk eens naar een échte mannenbeurs, maar die ging om voor de hand liggende redenen niet door. We zagen kersen pitten in de prullenbak, en waren daarom even extra stil. We konden op meerdere plaatsen dames hakken, maar kozen toch gewoon voor herenhakken. We signaleerden een spatiedefect in ventrikel septumdefect. We kliederden met Anti Klieder!! tomaten. We kochten vervolgens duizend dingendoekjes in een pak van 10 stuks. En we gingen stiekem heel wild plassen.

Tot slot

Gelukkig zagen we in 2012 ook wel af en toe prachtig aaneengeschreven woorden. Wat dacht je bijvoorbeeld van asfaltwegenbouwlaborant? Prachtig toch? Jammer dat we dat woord zagen tijdens een 'diploma uitreiking'... Teletekst schreef over de dood van een beenmergtransplantatiepionier - treurig nieuws, maar wel een prachtig woord. En werden ook helemaal blij van een offerte waarin werd geschreven over de glasparelzakslingerproef - als je in een offerte zo'n prachtig woord ziet, weet je meteen dat je met een goede leverancier te maken hebt.

Soms worden we ook helemaal blij van een zorgvuldig geplaatste spatie. Zo plaatste de NRC-redactie een tragisch bericht over een door lijnentrekkende wegwerkers overreden wasbeer onder de kop Was beer. En dat was het ook.

Zo, dat was het voor nu. Heb je zin om nog meer over spatiegebruik te lezen? Lees dan de artikelen over koffie te kort of licht zout grof geld nog eens. Of lees het artikel The Blind Spot over onjuist spatiegebruik in het Engels.