Jaaroverzicht: het spatiegebruik in 2011

Het spatiejaar 2011 nadert het einde. Welke spaties bepaalden - letterlijk of figuurlijk - het nieuws? Welke spaties maakten de meeste indruk? Welke waren het grappigst en welke juist niet? Tijd voor een terugblik.

Typisch 2011

Welke onjuiste spaties waren dit jaar in het nieuws?

• Aan het begin van 2011 was er veel ophef over Hogeschool Inholland, omdat een deel van de studies HBO-onwaardig zou zijn. De Hogeschool reageerde alert en organiseerde meteen een Informatie Bijeenkomst voor studenten.
• In juni werd ineens iedereen ziek van de kiemgroenten. Een belangrijke vraag diende zich aan: wat voor kleur hebben rode bietenkiemen?
• Het Nederlands elftal presteerde weer goed in 2011. En wat voor kleur hadden de doelpunten? De redactie van Teletekst zag oranje treffers van grote schoonheid.
• Na een maandenlange aanloop ging in november dan eindelijk de Heineken ontvoering in première. Daarmee werd weer een exemplaar toegevoegd aan de lijst met boeken en films met een onjuiste spatie in de titel. (De Volkskrant bood als een van de weinige kranten dapper weerstand en schreef Heinekenontvoering netjes aaneen.)
• Bij de intocht van Sinterklaas presenteerde Bolletje ineens de Pepernoten Plu. Op zich een innovatief en handig hulpmiddel om strooigoed te vangen. Maar daarmee stond wel ineens iedereen met een onjuiste spatie naar de Sint te zwaaien. Ben je voor niks het hele jaar lief geweest...
• We houden niet echt een ranglijst bij van spatiefouten die het vaakst worden ingestuurd, maar de 'Voedsel en Waren Autoriteit' staat zonder twijfel bij de eerste vijf op die ingezondenfoutenlijst. In 2012 gaat de VWA fuseren met een aantal andere Diensten en dus gingen die in 2011 alvast wat meer samenwerken. Een mooie gelegenheid om een nieuwe naam te kiezen zonder spatiefouten. Maar voorlopig werken ze onder de naam 'nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit.

2011 was ook het jaar van de opkomst van de apps. Er ging voor het onjuiste spatiegebruik letterlijk en figuurlijk een nieuwe wereld open. En dus kregen we ineens apps onder ogen die file informatie of perceel informatie geven. Of die problemen signaleerden met de internet connectie.

Gelukkig waren er in 2011 ook af en toe oplettende journalisten. Daardoor zagen we ook mooie aaneenschrijvingen in het nieuws. Bijvoorbeeld in berichten over een oud-F-16-piloot, de waxinelichthoudergooier en tijdens de herfststormen ook de Stormvloedwaarschuwingsdienst. Soms hadden journalisten het duidelijk lastig. Maar wat wil je ook als je een artikel moet schrijven over een OV Chipkaart Saldo Aanpasser of de anti-Charlie Sheen browser plug-in...

Talig schandalig

Van mensen die voor hun werk met taal en onderwijs bezig zijn, mag je toch verwachten dat ze spatiegewijs het goede voorbeeld geven. Maar als kinderen in het basis onderwijs zitten (omdat ze de basis school leeftijd hebben), daar moeten werken in een school schrift, en in de school omgeving kunnen luisteren naar Engels en Nederlands talige liedjes... dan is het niet vreemd als ze zelf ook onjuiste spaties gaan gebruiken. Helemaal niet als ze op het VWO vervolgens bij de afdelings directeur op bezoek moeten, in een toets een vraag over een derde wereldstad moeten beantwoorden en voor het officiële eindexamen een tekst moeten lezen over het vaderlandse geschiedenisonderwijs. Dan kun je alleen maar hopen dat ze daarnaast voor de zekerheid nog een taal cursus gaan volgen - of eigenlijk juist niet.

Spaties in het eten

We ontdekten dat Chinezen vreemde ideeën hebben over wat vegetarisch eten is: ze stoppen panda poeder in de vegetarische noedels! En een slager had een bijzondere aanbieding: een wild triootje. Nou denken we bij een slager wel direct aan vlees, maar de link met vleselijke lusten hadden we nog niet eerder gelegd.

Dit jaar kregen we Bruine bonen soep van Machandel aangeboden, en ook de Heldere Kippen Soep van Knorr, de Heldere bos paddenstoelensoep van C1000 en één kops met kip van California. Bij een poelier hadden we de keuze uit groente soep, kippen soep, lente uitjes soep, bruine bonen soep en nog veel meer. Voor een liefhebber van correct spatiegebruik zat er ook hier weinig tussen. Hier past maar één reactie: "Ober, er zit een spatie in mijn soep!"

Spaties met een verhaal

De volgende verhalen zijn gewoon leuk en interessant om terug te lezen:

• Hoelang heeft er een spatiefout in het Monopoly-spel gezeten? (Het gaat om de spatie op de Algemeen Fonds-kaart 'Restitutie inkomsten belasting.)
• Welk bijzonder toetsenbord heeft een speciale toets om géén spatie te typen?
• Waarom is rotwoord een prima woord? En waarom vindt de spellingcontrole het een rot woord?
• Wat maakt Koos Spee (van het tv-programma Wegmisbruikers) een verkeerde baas?
• Waarom gebruikt Julian Assange (van Wikileaks) altijd twee spaties na een punt?

Lekker bezig!

We hadden weer genoeg te doen in 2011. We moesten cake plakken, papier bakken en Zwarte Pieten pakken. We moesten de lente, lege planken en ook jong talent prijzen. We moesten bakpapier vellen, koffie koppen, een kussen slopen en een sigaar pijpen. En ook bijzonder: we moesten een douche bakken en braden - of toch bakken en baden?

Gelukkig hoefden we niet alles zelf te doen, want andere mensen en dieren waren ook lekker bezig. We zagen luxe heren en dames geuren, zware mannen kussen, dames sloffen en kleine meisjes rollen. We zagen zeehonden tochten (samen met pelgrims overigens), konijnen hokken en paarden spelen. En we zagen weer allemaal mensen naakt stranden

Nog even wat nieuws

Een kop moet in één zin de essentie van een heel nieuwsbericht samenvatten. Soms maken koppen de boel echter alleen maar onduidelijker. Kijk maar eens naar de volgende koppen die in 2011 boven het nieuws stonden.

• "Baby seriemoordenares klaar voor vervroegde vrijlating" - Wie komt er vrij: de baby of de seriemoordenares?
• "Mislukt festival breekt organisator Wijk niet op" - Maar wat breekt hem dan wel op? En heet hij niet eigenlijk 'Wijkniet'?
• "Man met bijna 100 dagen cel te goed opgepakt" - Kan de politie iemand te goed oppakken?
• Lees de kop "Twee verdieners kunnen een hogere hypotheek krijgen". En beantwoord dan de vraag: hoeveel verdieners kunnen een hogere hypotheek krijgen?
• "Veel diarree gevallen in Nickerie" - Soms moet je een kop boven een nieuwsbericht niet al te letterlijk nemen, en zeker niet proberen het te visualiseren.
• En tot slot een mooie in het Engelse: "Bishops agree sex abuse rules". - Waarover zijn de bisschoppen het over eens dat het 'heerst'?

Mensen die zeggen dat de spatieregels in het Engels veel duidelijker zijn, moeten het artikel Health care, health-care, or healthcare? nog maar eens lezen.

De spatie maakt het verschil

Wat maakt het eigenlijk uit of je een spatie gebruikt of niet? Het woord betekent - met of zonder spatie - uiteindelijk toch gewoon hetzelfde? Nee, natuurlijk niet! In 2011 werd maar weer eens extra duidelijk dat dat niet het geval is. Zo besliste de rechter bijvoorbeeld dat een travel card echt iets anders is dan een 'travelcard'. En de Haarlemse daklozenkrant Straatjournaal stapte naar de rechter omdat ze last hadden van het negatieve imago van het 'Straat journaal' uit Rotterdam - vanwege die spatie natuurlijk.

Mensen die de spatieregels niet voldoende kennen, denken er soms met een trucje onderuit te komen. Die gebruiken gewoon de schrijfwijze met en zonder spatie door elkaar. Bij de Media Markt zijn ze daar bijvoorbeeld heel goed in. Daar verkopen ze wereldmuziek en 'wereld muziek', en hebben ze één schap met producten voor 'fun cooking', 'fun-cooking' en funcooking. De redactie van NRC kon niet kiezen: is het nou 'wild zwemmen' of wildzwemmen? En is ruitjes papier echt iets anders dan ruitjespapier?

Gelukkig is er ook goed nieuws. Corendon adverteerde vele jaren met de kreet vlieg vakanties, maar maakte daar in 2011 alsnog 'vliegvakanties' van. En Matthijs van Nieuwskerk blikte in het nieuwe programma 'Je mist meer dan je ziet' dagelijks terug op de televisie avond, maar maakte daar binnen een week al 'televisieavond' van. Er is dus nog hoop.

De tien geboden

Er werd ons weer heel wat opgedragen in het afgelopen jaar. Dit zijn de tien geboden van het onjuist spatiegebruik van 2011:

1. drink water
2. snij leverworst
3. stop bussen
4. eet en drink lokaal (en knip lokaal!)
5. betaal automaat
6. leen paraplu's
7. bouw emmer
8. verkoop medewerkers
9. grill gerechten (en natuurlijk ook de kruiden)
10. koop woningen in de buurt

We hadden gemakkelijk nog een derde stenen tafel kunnen vullen met bijvoorbeeld sla harten, bestel service, verhuis hulpset, bezorg lijn en voeder bak. En we hadden in 2011 ook een oproep om te ontvrienden: stop contacten!

Duidelijke instructies

In onze drukke maatschappij is het af en toe wel fijn om even gewaarschuwd te worden als je ergens rekening mee moet houden. In het verkeer waarschuwen ze je daarom dat versmalling weg is, ook als de weg juist smaller wordt. Je moet ook opletten voor te gemoed komend verkeer. En pas trouwens ook op voor de linksaf slaande bus. Op de vuilstort wijzen ze je erop dat je alleen personen mag storten (en auto-banden). Met de vraag of je geen huis naast de cocon's (sic) wilt plaatsen.

Bij de entree van het gebouw melden ze duidelijk waar je bezoekers moet laten: de bezoekers passen in de paal. Als je eenmaal binnen bent, blijkt de koffie machine buitengebruik. Tijd om naar bed te gaan. We adviseren je om daarvoor naar boven te gaan, want: bedden boven en bedden goed!

En verder?

Door al die onjuiste spaties gingen we ons ook weer dingen afvragen die we ons normaal nooit zouden afvragen. Zijn wijnglazen rood? Wat maakt een eendenrit lelijk? Worden brievenschrijvers zelf ook wel eens ingezonden? Zijn busbestuurders net zo wit als broodsweken kunnen zijn? Wanneer is een fotocursus mislukt? Ja, die drieledige samenstellingen blijven lastig. Maar met een extra spatie wordt het helemaal onduidelijk wat er nu precies bedoeld wordt. Wat denk je van een belegen kaas test, een culinaire scharrel slagerij, een grote borsten enquête of een grote fotografen fotocollectie?

Tot slot

Praatjes vullen geen gaatjes. Maar gelukkig ontdekten we in 2011 allerlei handige dingen om gaten te dichten. Kom je een onjuiste spatie tegen, probeer die dan eens weg te werken met een correctie pen, duizend-en-één klussen tape of met voegen tape. En voor een heel grote onjuiste spatie kun je grote gaten vuller gebruiker. Voor de makers van deze producten geldt: verbeter de wereld, begin bij jezelf.