eendraght [Wapenspreuk van Brooklyn, 9 september 2009]

Het is precies 400 jaar geleden dat kapitein Hudson met zijn schip 'De Halve Maen' voor anker ging voor de kust van het eiland ‘Manna Hatta’ (nu bekend als Manhattan). Deze ontdekking leidde uiteindelijk tot de stichting van de nederzetting Nieuw Amsterdam, die later zou uitgroeien tot de stad New York. Reden genoeg voor een feestje, en het wordt deze week onder het motto 'Holland on the Hudson' dan ook uitgebreid gevierd met allerlei activiteiten.

Veel namen in het hedendaagse New York herinneren nog aan de Nederlandse periode in de geschiedenis van de stad. Namen van delen van de stad zoals Staten Island (Stateneiland), Harlem (Haarlem) en Brooklyn (Breukelen) vinden hun oorpsprong in het Nederlands, en dat geldt ook voor straatnamen zoals Broadway (Bredeweg) en Wall street (Walstraat). Ze zijn hooguit wat verengelst.

Zelfs in de wapenspreuk van Brooklyn is nog de Nederlandse oorsprong te herkennen: "Een Draght Mackt Maght". De spreuk is duidelijk gebaseerd op het motto "Eendracht maakt macht" dat ooit door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd gevoerd. Maar in de wapenspreuk van Brooklyn is wel wat vreemds aan de hand, want 'Een Draght' staat daar als twee woorden geschreven... met een spatie ertussen. Dat is onjuist spatiegebruik in de eeuwenoude wapenspreuk van Brooklyn! Hoe heeft dat kunnen gebeuren? Daar kan ik alleen maar naar raden. Het lijkt erop dat de spreuk is bedacht door iemand die het Nederlands wel dacht te kennen, maar die de nuances een beetje miste. Misschien dacht hij in dat 'een' wel een lidwoord te herkennen en concludeerde hij dat het om één draght ging: één draght maakt maght, en meer dan een draght heb je dus niet nodig! Leuk bedaght, maar wel verkeerd.

(Iets vergelijkbaars lijkt gebeurd te zijn met het woord 'eendenkooi' (of 'eendekooi'). Het schijnt dat de Engelsen dachten dat het om 'een dekooi' ging, waarbij het woorddeel 'een' ten onrechte als lidwoord werd gezien. En in dat 'dekooi' vindt het Engelse woord 'decoy' dan weer zijn oorsprong.)

Terug naar Brooklyn. Eeuwenlang heeft men dus een wapenspreuk gevoerd met een onjuiste spatie erin. Tot 2005. Want toen kwam er een Nederlander (Bram Donkers, uit Breukelen nota bene) die de fout ontdekte en het aankaartte bij de stadsdeelraad. En die besloot de fout maar meteen aan te pakken. Sinds 2005 is de wapenspreuk van Brooklyn officieel "Eendraght Mackt Maght", zonder die vermaledijde onjuiste spatie. Op veel plekken is sindsdien de nieuwe wapenspreuk te zien, maar er zijn nog steeds een behoorlijk aantal vlaggen, bordjes en gevelstenen waarop de oude spreuk prijkt.

Het los schrijven van Nederlandse woorden wordt door sommigen de 'Engelse ziekte' genoemd, omdat de invloed van het Engels op de Nederlandse taal een van de oorzaken van onjuist spatiegebruik is. De spreuk "Een Draght Mackt Maght" is een mooi voorbeeld van de invloed van het Nederlands op het Engels. De onjuiste spatie in de spreuk is op zichzelf weer een voorbeeld van de invloed van het Engels op het Nederlands.